Κάθε κοινωνία από τους αρχαίους χρόνους ως σήμερα, στηρίζεται στους Θεσμούς και την οργάνωσή της έτσι και η τοπική μας Κοινωνία των Σπάτων, του Αρχαίου Δήμου της Ερχιάς, της πατρίδας του Ξενοφώντος στηρίζεται στους Θεσμούς, στα Ήθη και τα Έθιμα, στις Παραδόσεις μας οι οποίες με το πέρασμα του χρόνου μεταλαμπαδεύονται στους νεότερους αναπτύσσοντας ισχυρούς δεσμούς για το μέλλον.
Για την Πόλη των Σπάτων κομβικό σημείο είναι το Εξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων Πέτρου & Παύλου, ένας χώρος πολυσυζητημένος από τους ντόπιους, τους Μεσογείτες, τους Αρβανίτες ευρύτερα. Πέρα από την πορεία των περίπου δέκα αιώνων ζωής, το οποίο διανύει ως κτίσμα και σχετίζεται :
– με την ΠΟΛΗ μας αφού αποτελεί το έμβλημά της,
– με την ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, μιας και πρόκειται για ένα δικιόνιο ναό, σταυροειδή εγγεγραμμένο με τρούλλο, στο εσωτερικό του οποίου διασώζεται μόνο μία τοιχογραφημένη παράσταση του Αγίου Χαραλάμπους, από τον 18ο αιώνα. Ο Ναός έχει ανακηρυχθεί από τη Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων διατηρητέο μνημείο. Η έρευνα έχει αναδείξει ότι ο Ναός συνδέεται με ευρήματα που αποδεικνύουν την κατοίκηση και την ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής κατά τον 11ο – 14ο αιώνα, στην οποία ενδεχομένως λειτουργούσε ως κοιμητηριακός, στοιχείο που διατηρήθηκε μέχρι και την όψιμη περίοδο της τουρκοκρατίας. Κατά την περίοδο κατασκευής του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος», το 1997, χρειάσθηκε να μετακινηθεί κατά 340μ. δυτικότερα της παλαιάς, αφού η αρχική του θέση ήταν εντός των ορίων της κατασκευής του Διεθνούς Αεροδρομίου.
– με τη ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ, μιας και η γιορτή των Αγίων Αποστόλων Πέτρου & Παύλου συνδέεται με το κουρμπάνι, το φαγητό του στιφάδου από την Τουρκοκρατία ως σήμερα και το οποίο συγκροτεί όλη την κοινωνία με την προετοιμασία του, με την Παρασκευή του, με το τελετουργικό που το περιβάλλει.
– με τον ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ, αφού αποτελεί αφορμή από το παρελθόν ως σήμερα και σημείο αναφοράς για την υλοποίηση πολλών πολιτιστικών δράσεων, ψυχαγωγίας κ.α.
Σ’ αυτήν την τελευταία αναφορά η συγκυρία έφερε φέτος να παίρνει την πρώτη θέση. Κι αυτό γιατί δύο λόγους
Α). Πριν τη λήξη του 2023, το Πανηγύρι μας, ενεγράφη στο Εθνικό Ευρετήριο της Άϋλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, του Διεθνούς Οργανισμού της UNESCO, μαζί με το Συρτό της Κρήτης, με το Καρναβάλι Μεσότοπου Λέσβου, με το Μαλεβιζιώτη χορό, με το «Μοιρολόι της Παναγίας» στην Κοπάνη της Δωδώνης, με τη «Μπαμπούγερα», στην Καλή Βρύση της Δράμας, τα παραδοσιακά δρώμενα «Μπαντίδοι και Γαϊτανάκι» της Άρτας, την τέχνη της κατασκευής αντιγράφων παραδοσιακών ενδυμασιών, όπως ασκείται από τον Νικόλαο Πλακίδα, στην Κατοχή της Αιτωλοακαρνανίας, τον «Μπέη» του Πρωτοκκλησίου και τέλος τα Κάλαντα Κρυόνερου Ανατολικής Θράκης, στο Καλαμπάκι Δράμας.
Η εγγραφή του Πανηγυριού μας συνοδεύθηκε με μια σύντομη αναφορά της επίσημης Ηγεσίας του Υπουργείου Πολιτισμού η οποία μεταξύ άλλων ανέφερε:
«Το ΥΠΠΟ εφαρμόζοντας από το 2006, τη Σύμβαση της UNESCO 2003, για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, προσθέτει σήμερα δέκα νέες εγγραφές στον, ήδη, πλούσιο κατάλογο του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, επιβεβαιώνοντας τον πλούτο, την πολυμορφία, τις πολλαπλές επιρροές και την ενσωμάτωση στέρεων παραδόσεων, για τις οποίες είναι περήφανες οι τοπικές κοινωνίες. Ο λαϊκός πολιτισμός μας, οι τελετές, οι γιορτές, οι παραδοσιακές τέχνες μεταφέρονται από γενιά σε γενιά, παραδίδοντας στους νεότερους ένα βαθύ πολιτιστικό απόθεμα, που το διαμόρφωσαν ο μόχθος των ανθρώπων, η συνύπαρξη, η αλληλεγγύη, η ανάγκη της ταυτότητας. Ένας πλούτος διαφορετικός από περιοχή σε περιοχή, αποτέλεσμα συλλογικής δραστηριότητας, του μέτρου και της αισθητικής, που φτάνει ζωντανός στις μέρες μας, από τα βάθη του χρόνου και οφείλουμε να τον αναδείξουμε, πιστοί στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Ευχαριστώ την αρμόδια Διεύθυνση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς του Υπουργείου, καθώς και την Εθνική Επιστημονική Επιτροπή για την αφοσίωσή τους στην διάσωση και ανάδειξη του άυλου πολιτιστικού μας αποθέματος, με την Εφαρμογή της Σύμβασης της UNESCO».
Τα στοιχεία που αναφέρει η σύντομη ανακοίνωση του ΥΠΠΟ, αποτελούν δομικά στοιχεία της κάθε Κοινωνίας και ταυτόχρονα είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και τον Πολιτισμό της Κοινωνίας μας.
Β). Πέμπτη 20 Ιουνίου 2024 και το ημερολόγιο γράφει:
Αγίου Νικολάου του Καβάσιλα, ενός μεγάλου θεολόγου της Θεσσαλονίκης που έζησε τον 14ο αιώνα της Συμπρωτεύουσας που τίμησε τον δικό μας ΝΙΚΟ ΣΑΡΑΓΟΥΔΑ που πέταξε στους ουρανούς την ίδια μέρα.
Παραμονή της Διεθνούς Ημέρας της Μουσικής ο Μουσικός μας, ο Πρεσβευτής της Πόλης μας, ταξίδεψε με τις μελωδίες του στη γειτονιά των Αγγέλων, για να γιορτάσει μαζί τους το φετινό μας Πανηγύρι, για να γλυκάνει με το τραγούδι και το ούτι του τη γειτονιά του πόνου, αφήνοντας παρακαταθήκη στα Σπάτα που τόσο αγάπησε και επαίνεσε, όπου ταξίδεψε όπου μεγαλούργησε.
Κυρ – Νίκο Σαραγούδα, το φετινό μας Πανηγύρι θα είναι βουβό από την διακριτική παρουσία σου, από τους ήχους των μελωδιών σου, από το ενδιαφέρον σου για την Ελλάδα και τον Πολιτισμό.
Σ’ ευχαριστούμε για όσα έκανες, για όσα δίδαξες, για όσα απλόχερα πρόσφερες, στην Πόλη μας, στις επόμενες Γενιές, στη Χώρα μας.
Σου υποσχόμαστε ότι θα θυμόμαστε με ευγνωμοσύνη και σεβασμό την προσφορά σου και θα προσπαθήσουμε να τη συντηρήσουμε άσβεστη, με αγάπη για τη Μουσική, την Παράδοση και τον Πολιτισμό μας και στις επόμενες Γενιές.
Αικατερίνη Αδάμ
